Egipski wynalazek pochodzenia roślinnego, który był łatwy w produkcji oraz przyjemny w użytku. Gdyby nie papirus na pewno rozwój wielu kultur byłby niemożliwy. Na papirusach spisywano dzieła literackie, podania, listy oraz inne dokumenty urzędowe.
Odkrycie papieru datuje się na 105 rok naszej ery, kiedy chiński kancelista Cai Lun stworzył ze szmat jedwabnych, konopi i sieci rybackich lekki i tani materiał – był nim właśnie pierwszy papier. Chińczyk eksperymentował w poszukiwaniu materiału, na którym można by utrwalić pismo. Przed wykryciem papieru posługiwano się papirusem i pergaminem. Warto wymienić również tapę, amalt oraz huun.
Papirus
Egipski wynalazek pochodzenia roślinnego, który był łatwy w produkcji oraz przyjemny w użytku. Gdyby nie papirus na pewno rozwój wielu kultur byłby niemożliwy. Na papirusach spisywano dzieła literackie, podania, listy oraz inne dokumenty urzędowe.
Pergamin
To jedyny wymieniony materiał pochodzenia zwierzęcego, a dokładnie spreparowana w specjalny sposób skóra cielęca, owcza lub kozia. Pergamin mógł być używany wielokrotnie, ponieważ można było z niego usuwać zapisy poprzez ścieranie ich pumeksem. Pergamin był znacznie trwalszy i bardziej elastyczny niż pergamin. Dlatego spisywano na nim dzieła literackie oraz religijne.
Tapa
Materiał podobny do filcu, który był imitacją papirusu w Polinezji. Tapa w przeciwieństwie do pozostałych poprzedników papieru jest używana do dziś. Jednak nie służy już do pisania – jest wykorzystywana do produkcji odzieży oraz płócien do malowania.
Amalt
Materiał, który pierwotnie był produkowany przez Azteków, choć warto wspomnieć, że amalt jest wytwarzany do dziś w południowym Meksyku.
Huun
Odpowiednik papirusu w kulturze Majów, którzy wykorzystywali go do zapisywania świętych kalendarzy, przepowiedni, rysunków oraz procedur medycznych.
Według historyków proces rozpowszechniania się papieru na świecie przybierał różne formy i daty. Ery ekspansji papieru można podzielić na czas, kiedy docierał m.in. do:
krajów arabskich w 751 roku – w sposób siłowy, ponieważ podobno po przegranej walce, chińscy papiernicy zostali zmuszeni do wyjawienia metody wytwarzania papieru,
Korei w VI wieku naszej ery – rozwój papieru w krajach azjatyckich postępował w niesamowitym tempie, już w VII wieku jego produkcja została rozszerzona na 40 japońskich prowincji; następnie papier docierał do Tybetu, Azji centralnej, Indii i Persji,
Europy dopiero w XI wieku, kiedy otwarto pierwszą, europejską papiernię – ekspansja kroczyła przez Hiszpanię, Włochy i Francję, po czym papier zaczął docierać do pozostałych krajów w Europie,
Polski w XV wieku.
Po rewolucji przemysłowej, kiedy zaczęto wytwarzanie papieru na szeroką skalę, wykorzystywano go produkcji: ksiąg, dokumentów, świadectw, umów, banknotów, dekretów czy kart do gry.
Do Polski papier dotarł ok. XV wieku.
Odkrycia
Najstarszymi zabytkami piśmiennictwa pochodzącymi z II i III w. n.e., zachowanymi do czasów obecnych są kawałki papieru z Lob-nor - tybetańskiej pustyni, odnalezione przez Svena Hedina.
Znaleziono też zamurowane rękopisy papierowe w świątyni Tun Huang w Turkiestanie, które obecnie przechowywne są w British Museum w Londynie, w Bibliotece Narodowej w Paryżu, oraz w Chinach i w Japonii.
Starożytna książka napisana na papierze miała również formę zwoju.
Najstarsze papiernie
Pierwsze papiernia uważana za najstarszą i najbardziej znaną została założona w 1268 roku we włoskiej miejscowości Fabriano. W procesie produkcji wprowadzono tam kilka istotnych innowacji. Włókna tkanin zaczęto rozdzielać przy pomocy specjalnej maszyny tzw. pila a magli multipli, co przyczyniło się do poprawy jakości wyrobu i zwiększenia produkcji. Nowością było także wykorzystanie żelatyny zwierzęcej jako środka spajającego włókna oraz wprowadzenie znaku wodnego, dzięki któremu możliwe było zidentyfikowanie danej papierni. Znak ten stanowił swego rodzaju gwarancję jakości.
Dzięki wprowadzonym innowacjom oraz migracjom rzemieślników, papier już wkrótce rozpowszechnił się w Europie zaalpejskiej. Prawdziwym przełomem był rok 1670, gdy wprowadzono nową maszynę, tzw. „Holendra”, która dzięki nożom umieszczonym w kadzi umożliwiała mielenie surowca do postaci pulpy. W ten sposób wytwarzanie papieru stało się szybsze i dużo bardziej wydajne. Za moment, w którym produkcja osiągnęła skalę masową uważa się wiek XIX, gdy Friedrich Gottlob Keller po raz pierwszy jako surowca użył ścieru drzewnego i celulozy, a Heinrich Voelter i Johann Matthaus Voith przedstawili na wystawie w Paryżu nowe urządzenie do produkcji papieru maszynowego.