To szereg operacji technologicznych prowadzących do wykończenia wielostronicowej publikacji poligraficznej (np. czasopisma, książki, kalendarza), ale także każdego innego wielostronicowego wytworu papierniczego niezadrukowanego lub zadrukowanego (np. zeszytu, notesu, bloku rysunkowego) polegający na trwałym połączeniu kart wnętrza wyrobu z okładką. Oprawa określa ostateczny kształt i wygląd wyrobu poprzez zdefiniowanie:
- sposobu łączenia ze sobą kartek we wnętrzu wyrobu, czyli sposobu wykonania wkładu,
- rodzaju okładki i jej wewnętrznej budowy,
- sposobu łączenia wkładu z okładką.
Oprócz operacji introligatorskich, które mogą być stosowane przy wykonywaniu każdego produktu poligraficznego istnieje wiele operacji jednostkowych stosowanych przy wykonywaniu opraw. Do najważniejszych z nich należą:
- wykonywanie składek skompletowanych - to znaczy takich, w których oprócz składek podstawowych, uzyskanych podczas złamywania pojawiają się inne elementy takie jak nakładki, przyklejki, wklejki, naklejki, przekładki, wyklejki, itp.,
- kompletowanie składek lub kartek - jest to operacja ułożenia wszystkich składek lub kartek wchodzących w skład danego wydania w kolejności od pierwszej do ostatniej
łącznie z wszelkimi elementami podstawowymi. Kompletowanie może być wykonywane przez nakładkowanie („składka w składkę") oraz zbieranie („składka na składkę"),
- łączenie kompletów składek lub kartek we wkład - które podzielić możemy na: zszywanie drutem lub nićmi, łączenie klejowe, łączenie nićmi termoplastycznymi, łączenie specjalne,
- kształtowanie grzbietu wkładu - czyli najczęściej zaokrąglanie lub oporkowanie,
- wzmacnianie grzbietu wkładu - wykonywane poprzez przyklejanie do grzbietu wkładu elementów wzmacniających takich jak pasek grzbietowy lub kapitałka.
Oprawy złożone są oprawami, w których połączenie wkładu z okładką jest realizowane przez wyklejki bez połączenia grzbietu wkładu z grzbietem okładki. Oprócz wyklejki mogą być stosowane inne elementy łączące wkład z okładką, które wzmacniają połączenie. Mogą to być: skrzydełka paska grzbietowego oraz zwijka.
Oprawy specjalne to takie, w których połączenie wkładu z okładką jest realizowane inaczej niż w oprawach prostych lub złożonych.
Gdy następuje połączenie wkładu z okładką poprzez wyklejki i grzbiety, otrzymujemy oprawę specjalną. Oprawą specjalną są też np. oprawy, w których wkład z okładką łączone są spiralami, nitami, klamrami, itp. W oprawie łączonej spiralą łączenie wkładu z okładką następuje bez stosowania wyklejki. Tym samym nie jest to oprawa złożona. Spirala zarówno łączy poszczególne kartki wkładu, jak i okładziny ze sobą. W oprawie część spirali jest grzbietem okładki i oprawy. Tak więc nie można powiedzieć, że grzbiet wkładu jest w tym przypadku połączony z grzbietem okładki. Tym samym nie jest to również oprawa prosta. Oprawa ta jest więc oprawą specjalną.
Wśród okładek łączonych wyróżnia się następujące rodzaje:
- okładki łączone lamówką,
- okładki jednorodne,
- okładki kombinowane,
- okładki specjalne.
Oprawy proste
W zależności od zastosowanego typu okładki, oprawy proste dzieli się na:
oprawy zeszytowe
oprawy przylegające i zakrywające
oprawy specjalne
Wyróżniamy pięć typów opraw złożonych:
Oprawy złożone jednorodne (okładka twarda)
Oprawy złożone kombinowane (okładka twarda)
Oprawy złożone przylegające (okładka miękka)
Oprawy złożone zakrywające (okładka miękka)
Oprawy złożone specjalne (okładka specjalna)
Oprawy proste są oprawami o małej i średniej wytrzymałości, przeznaczonymi do niedługiego użytkowania, tanimi. Wymagania estetyczne względem tych opraw są niewielkie, uzyskuje się je głównie przez odpowiednio bogate zadrukowanie okładki. Nie stosuje się do ich wykonania elementów, których obecność nie jest konieczna.
· oprawy zeszytowe są oprawami o małej grubości z wkładem jednoskładkowym zszytym zeszytowo drutem. Ich wytrzymałość jest mała, ale są bardzo tanie. Są bardzo często stosowane do wykonywania opraw masowych, np.: czasopism, zeszytów.
· oprawy przylegające i zakrywające są oprawami o małej i średniej grubości, z wkładem wieloskładkowym lub kartkowym. Ze względu na małe wymagania wytrzymałościowe najbardziej polecanym sposobem łączenia kompletów składek lub kartek we wkład jest łączenie klejowe z frezowaniem. Te oprawy ze względu na małe koszty są wykonywane bez kancików.
· oprawy łączone lamówką są wykonywane bardzo rzadko przeważnie dla oprawo małych i bardzo małych nakładach, a więc np. w pracach typu biurowego. W przemyśle poligraficznym prawie nie występują.
Oprawy złożone są oprawami o dużej wytrzymałości, przeznaczonymi do długiego i bardzo długiego użytkowania, drogimi. Wymagania estetyczne względem tych opraw są często bardzo duże, uzyskuje się je przez bogate zdobienie, stosowanie dodatkowych elementów zwiększających estetykę. Są to oprawy z kancikami. Ich grubość może być zróżnicowana od małych do dużych. Opraw o bardzo dużych grubościach nie poleca się ze względu na ich dużą masę i trudności z użytkowaniem. Najbardziej polecanym sposobem łączenia kompletu składek we wkład jest zszycie nićmi. W mniejszym stopniu stosuje się łączenie nićmi termoplastycznymi, choć ta technologia jest prawie równorzędna do zszycia nićmi. Łączenie klejowe może być stosowane tylko do opraw średnio wytrzymałych i tylko przy zastosowaniu łączenia klejowego o zwiększonej wytrzymałości. Oprawy złożone są wykonywane z różnymi rodzajami okładek. Obecnie najczęściej stosuje się okładki jednorodne, wyjątkowo kombinowane, a jednolite - najczęściej przylegające do opraw - w wydaniach masowych o średnich wymaganiach.
Oprawy specjalne stosuje się prawie wyłącznie do oprawiania druków akcydensowych, takich jak dowody, paszporty, katalogi, kalendarze, wydania reklamowe, a także do wykonywania brulionów, notesów. Nie znajdują prawie żadnego zastosowania przy wydaniach dziełowych i periodycznych. Mają one bardzo różne właściwości, często specyficzne. Głównie stosuje się te oprawy specjalne, do których są wyprodukowane specjalistyczne linie potokowe lub komplety oprzyrządowania w postaci oddzielnych maszyn.
W konstrukcji okładki wyróżnić można trzy części: dwie okładziny - przednią i tylną oraz grzbiet okładki. Znanych jest wiele konstrukcji okładek. Najogólniej można je podzielić na dwie grupy: jednolite i łączone. Okładki jednolite wykonane są z jednego arkusza materiału, a okładki łączone wykonane są z co najmniej 2 arkuszy połączonych w różnych sposób ze sobą. Wśród okładek jednolitych wyróżnia się:
- okładki zeszytowe,
- okładki przylegające,
- okładki zakrywające,
- okładki jednolite specjalne.
Oprawy przylegające i zakrywające mają okładki odpowiednie do swoich nazw. Natomiast wkłady we wszystkich tych oprawach mogą być zarówno kartkowe jak i wieloskładkowe. Nie stosuje się tutaj wkładów jednoskładkowych.
W oprawach przylegających i zakrywających, okładki z wkładami łączy się, poprzez sklejenie ich z sobą grzbietami, w taki sposób, że powierzchnia grzbietu wkładu, jest na trwale połą- czona z wewnętrzną powierzchnią grzbietu okładki.
Minimalna grubość wkładu umożliwiająca wykonanie tego typu opraw wynosi 3 mm, a mak- symalną ogranicza jedynie zdrowy rozsądek i możliwości technologiczne introligatorni.
Oprawy zakrywające, stosuje się przy produkcji katalogów, książek klejonych w oprawie miękkiej, magazynów, periodyków i broszur klejonych.