– laminowanie (foliowanie) – polega na powleczeniu druku transparentną folią z tworzywa sztucznego (np. polietylenową, polipropylenową, wiskozową) w celu jego zabezpieczenia,
Folia błyszcząca jest zdecydowanie najbardziej odporna na zarysowania i czynniki zewnętrzne. Chcąc zastosować ten rodzaj folii musimy wziąć pod uwagę, co umieszczamy na okładce. Zwarty blok tekstu nie jest najlepszym pomysłem ze względów czysto praktycznych. Wzrok męczy się próbując czytać tekst z błyszczącej powierzchni, więc jeśli chcemy do czytania zachęcić, nie ma sensu rzucać czytelnikowi kłód pod nogi.
Folia matowa ma podobne właściwości jak folia błyszcząca i dodatkowo pozbawia nas rozterek dotyczących czytelności tekstu. Dzięki matowi uzyskujemy szlachetną, elegancką powierzchnię. Niestety ten rodzaj folii ma też swoje minusy, a mianowicie łatwo się rysuje. Czasem nawet przesunięcie publikacji po powierzchni stołu przysparza okładce kilku dodatkowych rys. Jeśli mamy do czynienia z okładką w jasnej kolorystyce, te drobne niedoskonałości nie są zbyt widoczne. Jednak jeśli decydujemy się na ciemną okładkę, zalecamy wykorzystanie folii matowej anti-scratch, która znacznie ograniczy powstawanie zarysowań.
Ciekawym wariantem jest folia soft-touch, która wizualnie jest zbliżona do folii matowej. Jej specyfika ujawnia się w momencie, gdy weźmiemy książkę pokrytą tym rodzajem folii do ręki. Jest ona po prostu miła, a wręcz aksamitna w dotyku. Oczywiście nie może zabraknąć kropli dziegciu w tej beczce miodu, ponieważ brudne lub tłuste palce pozostawią odciski na okładce pokrytej soft-touchem, ale nie ma się co martwić – okładka po przetarciu wraca do swojego pierwotnego stanu.
Zalety laminowania:
Laminowanie druków ma wiele zalet. Druk poddany laminowaniu zyskuje:
- odporność na wilgoć i wodę – nadają się do okresowej ekspozycji na zewnątrz,
- odporność na promieniowanie UV – nie blakną pod wpływem promieniowania słonecznego,
- odporność na uszkodzenia mechaniczne – nie gniecie się i nie rozdziera,
- walor estetyczny – barwy nabierają głębi, kolory są bardziej intensywne, a powierzchnia ładnie się błyszczy.
– lakierowanie – charakteryzuje się nałożeniem na powierzchnię druku, lakieru, który ma na celu poprawienie odporności na czynniki zewnętrzne, poprawienie cech wytrzymałościowych a przede wszystkim zaś podniesienie walorów wizualnych druku. Obecnie asortyment lakierów jest dość szeroki i obejmuje np. lakiery zapachowe czy wypukłe, nadając tym samym, niepowtarzalne cechy drukowi,
Lakier punktowy UV (nazywany również wybiórczym) to popularny i stosunkowo niedrogi rodzaj uszlachetnienia. Lakierem pokrywamy tylko wybrane fragmenty naszej okładki – mogą to być strategiczne elementy podkreślające grafikę np. imię i nazwisko autora, tytuł książki, czy detal ilustracji. Jeśli jednak chcemy podejść do tematu nieco bardziej kreatywnie, możemy zrezygnować z drukowanej grafiki na rzecz samego lakieru – wtedy lakier będzie kontrastował z powierzchnią okładki, która nie jest nim pokryta i stworzy coś na zasadzie znaku wodnego. Przy takich eksperymentach dobrze jest zdecydować się na nieskomplikowany kształt, który będzie łatwo odczytany przez oko odbiorcy. Najpopularniejszy jest niewątpliwie lakier błyszczący, ale istnieje również możliwość zastosowania lakieru matowego.
Na podobnej zasadzie działa lakier puchnący, który swoją nazwę zawdzięcza faktowi, że podczas schnięcia zwiększa swoją objętość. Dzięki niemu praca zyskuje na trójwymiarowości, a elementy pokryte tym rodzajem lakieru zostają uwypuklone. Dobrą radą przy pracy z lakierem puchnącym jest nieplanowanie go na zbyt dużych obszarach publikacji. Lakier bowiem może nam się „zapaść” na środku, czyli nie uzyskamy ładnej równej wypukłości.
Najważniejsze cechy lakierowania
Profesjonalne lakierowanie druku pozwala:
- zmienić farbę drukarską – można uzyskać efekt połysku (w tym metalizowanego) lub zmatowienia,
- zabezpieczyć powierzchnię – dzięki dodatkowej warstwie farba drukarska nie ściera się,
- poprawić estetykę projektu – obserwator ma wrażenie, że wydruki zostały wykonane na profesjonalnym papierze fotograficznym,
- usztywnić powierzchnię – lakierowanie pozwala użyć na okładki papieru o niskiej gramaturze, a jednocześnie uzyskać wysokiej jakości efekt.
Główne lakiery to:
- Lakier UV – Lakier nakładany jest na zadrukowaną powierzchnię, a następnie utrwala się go za pomocą promieniowana UV. Składniki wchodzące w skład tego lakieru to modyfikowane dodatki wzmacniające i żywice. Najczęściej stosowany jest w lakierowaniu metodą sitodrukową lub metodą z wałka.
- Lakier dyspersyjny - istnieje w wersji błyszczącej oraz matowej. Jego głównym składnikiem jest woda, więc jest to lakier ekologiczny, dzięki czemu wykorzystuje się go do uszlachetnień opakowań produktów spożywczych. Schnie poprzez wsiąkanie lub parowanie. Z racji, że lakier zawiera głównie wodę, stosuje się go przy grubszych arkuszach papieru.
- Lakier olejowy – inaczej zwany lakierem offsetowym. W jego skład wchodzi olej roślinny, a schnięcie następuje poprzez utlenianie związków, które są zawarte w tych olejach. Istnieje wersja błyszcząca oraz matowa. Ten rodzaj lakieru ma słabszą jakość połysku, a na dodatek posiada nieprzyjemny zapach farby.
- Lakier termiczny – lakier mający wyspecjalizowane pigmenty, które zmieniają barwę zarówno w cieple, jak i zimnie.
- Lakier fluorescyncyjny – mający farby fotoluminescencyjne, które świecą w ciemności.
- Lakier zdrapkowy – lakier, który ma składniki pozwalające zdrapywać określoną powierzchnię, a zastosowanie znajduje głównie w popularnych zdrapkach liczbowych.
- Lakier zapachowy – mający substancje o określonym zapachu, które są uaktywniane podczas potarcia powierzchni.
- tłoczenie – inaczej „suchy tłok” to jeden z wielu procesów introligatorskich, które mają uszlachetnić produkt, w tym wypadku uwypuklać konkretny element. Polega on na wytłaczaniu wzoru w papierze, dzięki czemu powstaje efekt trójwymiarowości 2,5 D. Efekt ten uzyskuje się poprzez ściśnięcie matrycą wydrukowanego poprzednio wzoru (może to być logo, napis lub inny element).
Tłoczenie może odbywać się na dwa sposoby - w temperaturze pomieszczenia, bądź po podgrzaniu tłocznika do temperatury wyższej o kilkadziesiąt °C, co sprawia, że po jego ustąpieniu widać w papierze wyraźne odkształcenie. Ciekawostką jest, że czasami specjalnie używa się wyższych temperatur, aby odbarwić dany materiał i uzyskać bardziej spektakularny efekt.
Podstawowy podział tłoczenia:
- Tłoczenie wklęsłe – pod wpływem nacisku tworzą się wgłębienia w papierze. Ten rodzaj tłoczenia to wtłaczanie w dół (ang. debossing). Najczęściej jest wykorzystywane przy wytłaczaniu okładek kalendarzy książkowych (na przykład do logo danej firmy), teczek, opraw twardych książek i galanterii skórzanej.
- Tłoczenie wypukłe – poprzez matrycę lub patrycę dokonuje się wyciskania elementów wypukłych w papierze. Ten rodzaj tłoczenia to wytłaczanie do góry (ang. embossing). Tłoczenie wypukłe najlepiej wykonuje się na papierach miękkich, kredzie, kartonach i używa do wytłaczania metek, opakowań, obwolut, wizytówek.
- Tłoczenie ślepe – tzw. blind print, czyli tłoczenie wklęsłe bez używania farby. Jest to bardzo efektowne tłoczenie, które pozwala uzyskać wyraźną głębie.
- cold- i hot-stamping – są dwiema formami tłoczenia folii. Pierwsza z nich określa tłoczenie na zimno, druga zaś na gorąco. Folia jest wciskana wybiorczo za pomocą matrycy w strukturę podłoża drukowego,
Hot-stamping jest bardzo efektownym uszlachetnieniem. Pozwala na wprowadzenie do projektu złota, srebra, a także innych błyszczących metalizowanych odcieni. Proces hot-stampingu wymaga trzech stałych elementów – wypukłej matrycy, folii i wysokiej temperatury. Matrycę wykonuje się z materiału przewodzącego ciepło. Podgrzana matryca wtłacza w wydruk okładki folię, w której pod wpływem temperatury aktywizuje się klej. Dzięki temu na powierzchni drukowej pozostaje kształt odpowiadający rysunkowi na matrycy.
– gumowanie – polega na nałożeniu odpowiednio przygotowanego roztworu gumy arabskiej na powierzchnię druku (np. znaczka pocztowego), w celu nadania jej określonych właściwości.
